अभ्यासाचे मुलभूत सिद्धांत

सुरुवातीला अभ्यासक्रमाच्या सर्व विषयातील मुलभूत संकल्पना जाणून घ्या.

एन.सी.ई.आर.टी. ची क्रमिक पुस्तके वाचून झाल्यावर पुढील टप्प्यावर त्या विषयावरील संदर्भसाहित्याचे वाचन करावे.अस्सल संदर्भांग्रंथाची निवड करावी.

अस्सल संदर्भसाहित्यामध्ये —-
विषयांची संकल्पनात्मक मांडणी
विस्तारित दृष्टीकोन
विश्लेषण आणि
विषयांच्या गाभ्यापर्यंत पोहोचण्याचा प्रयत्न आणि त्याच्या समकालीन संदर्भाची चर्चा केलेली असते.
शिकवणी वर्गाच्या गाईड्सचा उपयोग मर्यादीत प्रमाणात करावा.

मुख्य परीक्षेच्या अभ्यासक्रमात किती विषय आहेत ते जाणून घ्या.
कोणत्या विषयाला किती वेळ देण्याची गरज आहे ? ते ठरवा.
राज्यव्यवस्था, अर्थव्यवस्था नीती आणि प्रशासन हे घटक मोठे आहेत यांच्यासाठी पुरेसा वेळ द्या.
पुस्तकाच्या अनावश्यक भागाचे अध्ययन टाळा. वेळ वाचतो.
पुस्तकातील कोणता भाग घ्यायचा व कोणता भाग सोडायचा याबाबत संपादकीय दृष्टी आत्मसात करा.
लेखनाच्या सरावास योग्य वेळ द्या. लेखनात नेमकेपणा आणि प्रभावीपणा आणा.

अभ्यासाचे दीर्घकालीन नियोजन करा.
दीर्घकालीन नोयोजन करताना प्रत्येक टप्यावरचे सूक्ष्म नियोजन तयार करा.
जास्त संदर्भग्रंथ वाचण्यापेक्षा प्रत्येक घटकावर एक – दोन संदर्भग्रंथांचे वाचन करावे.

एखादा घटक वाचण्यापूर्वी त्या घटकावर मागच्या प्रश्नपत्रिकेमध्ये किती प्रश्न विचारले गेले आहेत ? त्यांचे स्वरूप कसे आहे ? याचे विश्लेषण करा.

महत्वाची वाक्ये अधोरेखित करा. पहिल्याच वाचनात अधोरेखित न करता दुसऱ्या वाचनात अधोरेखित करा.
अधोरेखीत केल्यामुळे पुढच्या वेळी पूर्ण पुस्तक वाचावे लागत नाही. महत्वाचा भाग वाचणे, उजळणी करणे सहजशक्य होते.
अभ्यास करताना 40 – 50 मिनिटानंतर ब्रेक घ्या. त्यानंतर आपण काय वाचले ते आठवून पाहावे.
महिन्याचे शेवटचे 3 दिवस उजळणीसाठी राखून ठेवा या दिवशी नवीन वाचन न करता केवळ उजळणी करा.

वाचलेल्या घटकावर स्वतःचे प्रश्न तयार करा. ते प्रश्न सोडवून पहा. ज्या प्रश्नाचे उत्तर अडखडेल तो भाग पुन्हा अभ्यासा.